Wymienione piece – pełne kosze!

Wymienione piece – pełne kosze!

Jakość powietrza, którym oddychamy ma bezpośredni wpływ na nasze zdrowie m.in. drogi oddechowe i układ krążenia. Przez wiele lat za obecność smogu obwiniano pozaklasowe piece domowe na paliwa stałe. Teraz gdy jest ich co raz mniej problem zanieczyszczenia powietrza przenoszony jest na silniki spalinowe samochodów. Sięgając historycznie kilkadziesiąt lat wstecz za jakość powietrza obwiniany był przemysł ciężki. Obecność zanieczyszczeń w powietrzu to nie tylko nieprzyjemny zapach i duszący zimą smog. Definicyjnie każda obecność substancji nie będącej podstawowym składnikiem powietrza lub nadmiar podstawowych składników to zanieczyszczenie. Powietrze nie poddaje się granicom administracyjnym gmin i państw. Barierą dla niego nie są też lądy czy morza i oceany. Tym sposobem nie zatrzymując konsumpcjonizmu, przenosimy wyłącznie źródła zanieczyszczeń w inne miejsca świata. Ich oddziaływanie wraca w postaci zmian klimatycznych.

Dlatego tak ważne jest wyjście spoza własnej strefy komfortu i spojrzenie na to jak nasze codzienne działania wpływają na jakość środowiska, w tym powietrza także w miejscach, w których produkowane i unieszkodliwiane są dobra, z których korzystamy.

Za przykład niech posłużą ubrania, których wysortowywanie ze strumienia odpadów stało się głośnym tematem w 2025 roku. Wprowadzony 6 lat temu obowiązek selekcjonowania materiałów tekstylnych od innych odpadów, który praktycznie zaczął obowiązywać w 2025 roku pokazał skalę zjawiska marnowania odzieży. Jej produkcja to zapotrzebowanie na ogromne ilości zasobów naturalnych, których pozyskanie wymaga zużywania oprócz wody także energii. Większość światowej energii produkowana jest ze źródeł nieodnawialnych, których pozyskanie i spalanie obciąża środowisko, a szczególnie jego komponent jakim jest powietrze.

W ramach projektu Teatralnie o środowisku realizowanego przez Stowarzyszenie Rozwoju Gminy Zielonki w szkołach podstawowych na obszarze województwa małopolskiego bohaterowie przedstawienia uświadamiają widzom, że każda czynność człowieka wymaga korzystania z zasobów środowiska, a wszechobecne powietrze w dobrej jakości nie jest nam dane raz na zawsze. Dlatego tak ważne jest, aby codzienne decyzje zakupowe były przemyślanymi wyborami, które do minimum ograniczają oddziaływanie na środowisko. Nawet nie chodzi tutaj już o samą chęć posiadania, ale o poszerzającą się skalę tzw. „darmowych zwrotów”. Sieci sprzedaży notują, że w branży odzieżowej nawet więcej niż połowa zamówionych przesyłek wraca do nadawcy. To tysiące ton opakowań, które stają się odpadami, to zużycie energii i paliw niezbędnych dla dostarczenia i odebrania przesyłek.

Przewrotny tytuł „Wymienione piece- pełne kosze” nie ma zachęcać do spalania odpadów, ale pokazuje, że gdy już dużo zrobiliśmy dla jakości lokalnego powietrza, nie możemy przenosić ciężaru naszego konsumpcjonizmu w inne miejsca świata, gdzie świadomość jest mniejsza lub warunki ekonomiczne nie pozwalają racjonalną ochronę środowiska.

Zastanówmy się więc, czy siedząc pod ciepłym bawełnianym kocem w dobrze zaizolowanym domu ogrzewanym pompą ciepła, nie zanieczyszczamy świata bezmyślnym dodawaniem kolejnej pozycji do koszyka on-line, który bezpłatnie można zwrócić? Niestety część tej operacji odbędzie się już w rzeczywistym świecie, który zostanie obciążony zużyciem zasobów i emisjami jakie zostaną nimi spowodowane.

Projekt „Teatralnie o środowisku” realizowany przez Stowarzyszenie Rozwoju Gminy Zielonki

przy wsparciu Stowarzyszenia Korona Północnego Krakowa, Fundacji Carbon FootPrint, Columbus Energy.

Projekt finansowany przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie.

Projekt zrealizowano przy wsparciu finansowym Województwa Małopolskiego.

Projekt Zrealizowano przy wsparciu gmin: Wielka Wieś, Słomniki, Michałowice, Zielonki

Opracowanie: dr inż. Jacek Pietrzyk, koordynator projektów edukacji ekologicznej, Stowarzyszenie Rozwoju Gminy Zielonki.